دوران تحول (بخش هشتم - قرارداد ایران و انگلیس <قسمت نخست>)
در اوت سال 1919 میلادی مطابق با مرداد 1298 نخست وزیر ایران (وثوق الدوله) قراردادی با انگلیسیها بست که متن آن به شرح زیر است :
نظر به روابط دوستی و مودتی که از سابق بین دولتین ایران و انگلستان بوده است و نظر به اعتقاد کامل به اینکه منافع مشترک و اساسی هر دو دولت در آینده تحکیم و تثبیت این روابط را برای طرفین الزام می نماید و نظر به لزوم تهیه وسایل ترقی و سعادت ایران به حد اعلی بین دولت ایران از یک طرف و وزیر مختار اعلیحضرت پادشاه انگلستان به نمایندگی از دولت خود از طرف دیگر موارد زیر برقرار می گردد :
1- دولت انگلستان با قطعیت هرچه تمامتر تعهداتی را که مکرر در سابق برای احترام استقلال مطلق و تمامیت ایران نموده است تکرار می نماید .
2- دولت انگلستان خدمات هر عده مستشار متخصص را که برای ضرورت استخدام آنها در ادارات مختلفه بین دولتین حاصل گردد به خرج دولت ایران تهیه خواهد کرد این مستشارها با کنترات اجیر و به آنها اختیارات متناسب داده خواهد شد کیفیت این اختیارات منوط به توافق دولت ایران و مستشارها خواهد بود .
3- دولت انگلیس به خرج دولت ایران افسران و ذخائر و مهمات سیستم جدید را برای تشکیل قواء متحد الشکل نظامی که دولت ایران ایجاد آنرا برای حفظ نظم در داخله و سرحدات در نظر دارد تهیه خواهد کرد عده و مقدار ضرورت افسران و ذخائر و مهمات مزبور توسط کمیسیونی که از متخصصین انگلیسی و ایرانی تشکیل خواهد شد و احتیاجات دولت را برای تشکیل قوه مزبور تشخیص خواهند داد معین خواهد گشت .
4- برای احتیاجات نقدی لازم جهت اصلاحات مذکور در مواد 2 و 3 این قرداد دولت انگلیس حاضر است یک قرض کافی برای دولت ایران تدارک و ترتیب انجام آن را بدهد تضمین این قرض به اتفاق نظر دولتین از عواید گمرکات و یا عایدات دیگری که در اختیار دولت ایران باشد تامین می شود و تا مدتی که مذاکرات استقراضی مزبور خاتمه نیافته دولت انگلستان به منظور مساعدت وجوه لازم را که برای اصلاحات مذکور لازمند خواهند پرداخت .
5- دولت انگلستان با تصدیق کامل احتیاجات فوری دولت ایران به ترقی وسایل حمل و نقل که موجب تامین و توسعه تجارت و جلوگیری از قحطی در مملکت می باشد حاضر است که با دولت ایران توافق نموده اقدامات مشترک راجع به تاسیس خطوط آهن یا اقسام دیگر وسایل نقلیه را تشویق نماید در این باب باید قبلا به متخصصین مراجعه شده توافق بین دولتین در طرح هایی که مهمتر و سهل تر و مفیدتر باشد حاصل گردد .
6- دولتین موافقت می نمایند در باب تعیین متخصصین طرفین برای تشکیل کمیته ای که به تعرفه گمرکی مراجعه و نسبت به آن تجدید نظر به عمل آورند و آن را با منافع مملکتین و توسعه وسایل ترقی انطباق دهند .
مواد اضافی ضمیمه قرارداد :
1- تجدید نظر در معاهدات حاضر دولتین .
2- جبران خسارات وارده (مادی) به مملکت ایران از طرف دول متخاصم دیگر .
3- اصلاحات خطوط سرحدی ایران در نقاطی که طرفین آنرا عادلانه بدانند .
از توجه به مواد شش گانه بالا این نتیجه به دست می آید که دولت انگلیس تمام آنچه را که از شرایط و ارکان استعمار یک کشور است در خلال جمله سازی های قرارداد مزبور تامین کرده است , چون مفهوم این قرارداد جزء این نیست که دولت ایران را مکلف می سازد منحصرا از دولت انگلستان مستشار بخواهد و منحصرا از آنها استقراض نماید - قواء نظامی ایران تحت نظر افسران انگلیسی باشد - راه آهن و هیچگونه وسیله نقلیه دیگر جزء به میل و رضایت انگلستان به وجود نیاید - جرح و تعدیل تعرفه گمرکی به دلخواه آنان صورت گیرد و تمام عواید کشور دربست در اختیارشان باشد و به یک جمله دولت ایران , زیر نقاب همین عبارات ظاهر فریب , از استقلال سیاسی و اقتصادیش محروم و تازه اسم این کار را ((احترام به استقلال و تمامیت کشور)) آن هم با قطعیت هر چه تمامتر بگذارند . مداخلات انگلیسیها در ایران از دوره قاجاریه محسوس همگان بود اما سندی از خود ایرانیان که مجوز مداخله شان باشد در دست نداشته اند و اکنون بدست رجل سیاسی ایران (وثوق الدوله) چنین مدرکی به دستشان آمده بود .
در اوت سال 1919 میلادی مطابق با مرداد 1298 نخست وزیر ایران (وثوق الدوله) قراردادی با انگلیسیها بست که متن آن به شرح زیر است :
نظر به روابط دوستی و مودتی که از سابق بین دولتین ایران و انگلستان بوده است و نظر به اعتقاد کامل به اینکه منافع مشترک و اساسی هر دو دولت در آینده تحکیم و تثبیت این روابط را برای طرفین الزام می نماید و نظر به لزوم تهیه وسایل ترقی و سعادت ایران به حد اعلی بین دولت ایران از یک طرف و وزیر مختار اعلیحضرت پادشاه انگلستان به نمایندگی از دولت خود از طرف دیگر موارد زیر برقرار می گردد :
1- دولت انگلستان با قطعیت هرچه تمامتر تعهداتی را که مکرر در سابق برای احترام استقلال مطلق و تمامیت ایران نموده است تکرار می نماید .
2- دولت انگلستان خدمات هر عده مستشار متخصص را که برای ضرورت استخدام آنها در ادارات مختلفه بین دولتین حاصل گردد به خرج دولت ایران تهیه خواهد کرد این مستشارها با کنترات اجیر و به آنها اختیارات متناسب داده خواهد شد کیفیت این اختیارات منوط به توافق دولت ایران و مستشارها خواهد بود .
3- دولت انگلیس به خرج دولت ایران افسران و ذخائر و مهمات سیستم جدید را برای تشکیل قواء متحد الشکل نظامی که دولت ایران ایجاد آنرا برای حفظ نظم در داخله و سرحدات در نظر دارد تهیه خواهد کرد عده و مقدار ضرورت افسران و ذخائر و مهمات مزبور توسط کمیسیونی که از متخصصین انگلیسی و ایرانی تشکیل خواهد شد و احتیاجات دولت را برای تشکیل قوه مزبور تشخیص خواهند داد معین خواهد گشت .
4- برای احتیاجات نقدی لازم جهت اصلاحات مذکور در مواد 2 و 3 این قرداد دولت انگلیس حاضر است یک قرض کافی برای دولت ایران تدارک و ترتیب انجام آن را بدهد تضمین این قرض به اتفاق نظر دولتین از عواید گمرکات و یا عایدات دیگری که در اختیار دولت ایران باشد تامین می شود و تا مدتی که مذاکرات استقراضی مزبور خاتمه نیافته دولت انگلستان به منظور مساعدت وجوه لازم را که برای اصلاحات مذکور لازمند خواهند پرداخت .
5- دولت انگلستان با تصدیق کامل احتیاجات فوری دولت ایران به ترقی وسایل حمل و نقل که موجب تامین و توسعه تجارت و جلوگیری از قحطی در مملکت می باشد حاضر است که با دولت ایران توافق نموده اقدامات مشترک راجع به تاسیس خطوط آهن یا اقسام دیگر وسایل نقلیه را تشویق نماید در این باب باید قبلا به متخصصین مراجعه شده توافق بین دولتین در طرح هایی که مهمتر و سهل تر و مفیدتر باشد حاصل گردد .
6- دولتین موافقت می نمایند در باب تعیین متخصصین طرفین برای تشکیل کمیته ای که به تعرفه گمرکی مراجعه و نسبت به آن تجدید نظر به عمل آورند و آن را با منافع مملکتین و توسعه وسایل ترقی انطباق دهند .
مواد اضافی ضمیمه قرارداد :
1- تجدید نظر در معاهدات حاضر دولتین .
2- جبران خسارات وارده (مادی) به مملکت ایران از طرف دول متخاصم دیگر .
3- اصلاحات خطوط سرحدی ایران در نقاطی که طرفین آنرا عادلانه بدانند .
از توجه به مواد شش گانه بالا این نتیجه به دست می آید که دولت انگلیس تمام آنچه را که از شرایط و ارکان استعمار یک کشور است در خلال جمله سازی های قرارداد مزبور تامین کرده است , چون مفهوم این قرارداد جزء این نیست که دولت ایران را مکلف می سازد منحصرا از دولت انگلستان مستشار بخواهد و منحصرا از آنها استقراض نماید - قواء نظامی ایران تحت نظر افسران انگلیسی باشد - راه آهن و هیچگونه وسیله نقلیه دیگر جزء به میل و رضایت انگلستان به وجود نیاید - جرح و تعدیل تعرفه گمرکی به دلخواه آنان صورت گیرد و تمام عواید کشور دربست در اختیارشان باشد و به یک جمله دولت ایران , زیر نقاب همین عبارات ظاهر فریب , از استقلال سیاسی و اقتصادیش محروم و تازه اسم این کار را ((احترام به استقلال و تمامیت کشور)) آن هم با قطعیت هر چه تمامتر بگذارند . مداخلات انگلیسیها در ایران از دوره قاجاریه محسوس همگان بود اما سندی از خود ایرانیان که مجوز مداخله شان باشد در دست نداشته اند و اکنون بدست رجل سیاسی ایران (وثوق الدوله) چنین مدرکی به دستشان آمده بود .
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر