دوران تحول ( بخش چهارم ـ تخلیه فومنات )


پس از تسلیم شدن حاجی احمد کسمائی به دولت انتظامات جنگل بهم ریخت افرادی که نمی دانستند با اوضاع جدید چگونه باید مقابله کرد راه شهر را در پیش گرفته به انتظار حوادث نشستند . میرزا و نیروی نظامی متمرکز در گوراب زرمخ , همچنین مجاهدین غیر کسمائی به موقعیت بدی دچار و تقریبا خود را به حال محاصره دیدند . چون قزاقان ایرانی به فرماندهی ایوب خان میر پنج از راه رشت و ماسوله و شفت به حرکت در آمده و هواپیماهای انگلیسی حملاتشان را آغاز کرده بودند . جنگلیها تصمیم گرفتند فومنات را تخلیه و به لاهیجان هجرت نموده به قواء دکتر حشمت بپیوندند تا هر اقدامی که لازم است را به کمک فکری یکدیگر انجام دهند . این تصمیم فورا به اجرا در آمد و همزمان با اجراء آن تلفاتی نیز به جنگلیها وارد شد , چون هنگام عبور از سفید رود که آن زمان هنوز پلی رویش بسته نشده بود می بایست در جلگه کیسم با یک نوع قایق که نام آن گامی است از رودخانه می گذشتند و حمل وسایل و چهار پایانشان را با همین وسیله انجام می دادند در حالی که تعداد گامی ها زیاد نبود به علاوه کارشناسان این عمل که واقف به نحوه عبور از رودخانه بودند معدود بود . مجاهدین وقتی به این نقطه می رسند در آسمان باز دچار حمله هواپیماهای انگلیسی می شوند که با بمب به سویشان آتش می ریختند و با رگبار مسلسل آنها را درو می کردند , مجاهدین نیز به ناچار شلیک می کردند ولی صدمه ای به هواپیماها نمی رسید نتیجه آنکه عده ای مجاهد کشته و تعدادی چهار پا در این عملیات تلف شدند و سرانجام اردوی مهاجر به لاهیجان وارد شد . میرزا بعد از ورود به لاهیجان درنگ را صلاح ندید زیرا قواء بیست هزار نفره دولت در تعقیبشان بود و اجبار داشت با آنها بجنگد در حالیکه قصدش جنگیدن با قواء دولت نبود و حتی المقدور از این کار پرهیز داشت لاجرم با دکتر حشمت و سایر سران جنگل از لاهیجان بیرون رفت وبه دامنه های جبال لنگرود و رودسر و رانکوه و تنکابن متوجه گشت لیکن جسته و گریخته بین آنها و نیروی مهاجم جنگ در می گرفت که مهمترین آنها جنگ های جواهر دشت ـ کاکوه - جواهر دشت - گاوبن و قلعه گردن بود که در این چند نقطه عده متنابهی از جنگجویان طرفین به خاک هلاک افتادند .