صحنه های تازه (بخش چهارم – اعتراض دولت ایران – قسمت سوم)

 

میرزا احمد خان اشتری (فرماندار گیلان در آن زمان) نیز به تشکیل جلسات بحث و مشاوره پرداخت و چون محرز شده بود که جنگلی ها دیر یا زود به رشت خواهند آمد و زمام امور را به دست خواهند گرفت بنابراین به منظور جلوگیری از حوادث ممکن الوقوع و از جهت اینکه از مخالفین به حساب نیاید مهیا شد میرزا را به آمدن رشت دعوت و برای قبضه کردن کارها تشویق نمایند . وزیر امور خارجه ایران طی یادداشتی دولت شوروی را به قطع رابطه تهدید کرد و پاسخی به یادداشت خود به امضاء چیچرین دریافت نمود بدین شرح :

(( عقب نشینی بقیه دسته جات گارد سفید و بحریه ژنرال ضد انقلابی دنیکن به بندر انزلی صیانت بازرگانی بحر خزر را در دریا تهدید نموده , موجب مخاطرات دائم برای ارتش سرخ و اولیاء دولت سویت در تمام نواحی ساحلی بحر خزر شمرده شده روابط شوروی با ایران می بایست قطع شود و به تجارت روسیه در ایران ضرر غیر قابل جبران وارد آید . آقای وزیر خارجه ایران محق هستند که در یادداشت اخیر خود از این قطع روابط که نه روسیه و نه ایران در این باب مقصرند اشاره نمایند برای این که به این وضع غیر قابل تحمل خاتمه داده شود فرمانده نیروی دریایی بدون دستور حکومت شوروی یک اقدام احتیاط آمیز به عمل آورد که غرض از آن حفظ منافع روسیه و ایران و پایان دادن به عملیات آخرین بقایای نظامی و بحری دنیکن بوده است . نظر به اقدامات مزبور در 18 ماه مه ; قشون اشغالی بریتانیا انزلی را تخلیه و ارتش شوروی در این بندر پیاده شدند و از طرف اهالی و اولیاء دولت ایران مورد تکریم و تهنیت قرار گرفتند پس از آن دسته قشون مزبور اقدامات دیگری نمود تا از امکان اشغال بعضی نقاط در این محل از طرف قواء ژنرال دنیکن جلوگیری شود . تصادفا دولت شوروی وقتی اطلاع حاصل نمود که حوادث مزبور خاتمه یافته ; از طرف حکومت سویت احتراما اظهار می دارم که به دسته قشون شوروی امر شده است همین که احتیاج نظامی مرتفع گردید و آزادی و صیانت کشتیرانی در بحر خزر تامین شد طبق موافقت نامه قبلی که در یادداشت 20 مه 1920 ذکر شده است خاک ایران را تخلیه نمایند . آقای وزیر امور خارجه اجازه دهید در پایان اظهار اطمینان نمایم که ختم شرافتمندانه حادثه انزلی باعث بهبود روابط حسنه ملت ایران و روسیه خواهد بود که مبتنی بر استقلال کامل و شخصیت هر دو ملت می باشد .